زانوی پرانتزی چیست؟
(Bow legs) یا (Genu Varum)
زانوی پرانتزی یک ناهماهنگی ساختاری درزانو است که در آن زانوهای فرد حتی زمانی که مچ پاهایش کنار هم هستند به طور غیرمعمول از هم باز می مانند و به پاها حالتی خمیده به خود میگیرد. این عارضه می تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، این عارضه دلایل مختلفی دارد که در صورت عدم درمان منجر به درد و تحلیل رفتن زانو می شود. علل می تواند مادرزادی، رشد غیر طبیعی استخوان یا پس از ضربه باشد. موضوع رایجی که در همه گروه های سنی وجود دارد این است که وزن درمفصل زانو به طورغیرعادی منتقل می شود که می تواند منجر به درد، تغییر شکل فزاینده، بی ثباتی و انحطاط پیشرونده شود. اصلاح تغییر شکل منجر به بهبود مکانیک زانو، راه رفتن بهتر، درد کمتر و جلوگیری از پیشرفت سریع آسیب می شود.
علت زانوی پرانتزی در کودکان چیست؟
زمانی که نوزاد بدنیا می‌آید،به طور طبیعی، وضعیت پاهای او کمی کمانی است. این امر به دلیل رشد استخوان‌ها در فضای کم رحم است. به همین دلیل احتمال چرخش استخوان‌های پا وجود دارد. پزشکان متخصص اصطلاحا به آن «پاهای کمانی فیزیولوژیک، ژنوواروم فیزیولوژیک» می‌گویند. تا زمانی که کودک شروع به راه رفتن می‌کند،این حالت ادامه دارد و با رشد او بهتر خواهد شد. انهنای زانو معمولا در کودکان بین 2 تا 4 سال بخودی خود اصلاح میشود و حالت پاها حداکثر تا سنین 6 تا 7 سالگی باید به شکل طبیعی خود برسد.
از دیگر دلایل پای پرانتزی در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-مشکلات مادرزادی
-راشیتیسم یا نرمی استخوان که میتواند بدلیل کمبود کلسیم یا ویتامینDدر نوزاد ایجاد شود
-اضافه وزن کودکان
-زود راه رفتن کودکان
-ضعف و کوتاهی عضله همسترینگ
– شکستگی هایی که به درستی بهبود نیافته اند
-بیماری پاژه (یک بیماری متابولیک که بر نحوه شکستن و بازسازی استخوان ها تأثیر می گذارد)
-بد نشستن کودک
-پوشک کردن بیش از حد کودک
-بیماری بلونت(یک اختلال رشد است که بر صفحات رشد در استخوان‌های نزدیک داخل زانو تأثیر می‌گذارد)
-مسمومیت از سرب
-مسمومیت با فلوراید
-آکندروپلازی (شایع ترین شکل کوتولگی)
-آسیب به صفحات رشد
علائم زانو پرانتزی چیست؟
+کمانی شدن ساق پا
+کاهش دامنه حرکت لگن
+درد در ناحیه زانو و لگن
+مشکل در راه رفتن و دویدن
+بی ثباتی در زانو در صورتیکه شدت پرانتزی بودن پاها زیاد باشد,احتمال ساییدگی استخوان ها نیز وجود دارد.
نحوه تشخیص پای پرانتزی در کودکان چگونه است؟
درحالی که شخص ایستاده است و قوزک پاها را به هم چسبانده است، نباید فاصله زیادی بین زانوها وجود داشته باشد. اگر در این وضعیت فاصله معنی‌داری در بین زانوها وجود داشته باشد، احتمالا شخص دچار عارضه پای پرانتزی است.
پزشک متخصص با بررسی وضعیت پاها میتواند زانوی پرانتزی در کودکان را تشخیص دهد. برای کودکان کمتر از ۲ سال معمولا اقدامی انجام نمی‌شود، بخصوص اگر کودک وضعیت نرمالی داشته باشد. مهمترین توصیه‌ایی که پزشک اطفال در این زمینه به والدین می‌دهد،این است که بر وضعیت پاها همزمان با رشد کودک نظارت داشته باشند. اگر در طی معاینات متخصص اطفال به مشکلاتی مانند لنگیدن کودک، ضعف و ناتوانی در پاها، انحراف بیش از حد و نامتقارن زانوها و مشکل در راه رفتن کودک مواجه شود، احتمالا انجام تصویربرداری را برای بررسی دقیق تر تجویز می‌کند. چنانچه احتمال بروز راشیتیسم وجود داشته باشد، آزمایش خون تجویز میشود.
درمان پای پرانتزی چگونه است؟
برای درمان پای پرانتزی در کودکان زیر دو سال، اقدامی انجام نمی‌شود؛ مگر اینکه بیماری زمینه‌ای خاصی (مثل راشیتیسم) وجود داشته باشد که پزشک معالج به درمان علت زمینه ای میپردازد. اگر مشکل با رشد کودک همچنان ادامه داشته باشد، از روش‌های زیر برای درمان استفاده خواهد شد:
1-کفش و کفی طبی :
برای پای پرانتزی عدم درمان باعث بروز درد پا، زانو و اختلالات حرکتی میشود. رایج‌ترین راه برای کنترل بیماری استفاده از کفی و کفش‌های طبی است. این کفش‌ها به‌گونه‌ایی طراحی شده‌اند که از قوس کف پا، ستون فقرات و لگن حمایت می‌کنند و شیوه راه رفتن بیمار را اصلاح خواهند کرد. با توجه به شدت کمانی بودن پا مناسب‌ترین کفش طبی برای بیمار تجویز میشود.
۲- بریس یا ارتوز زانوknee Brace (Orthosis) :
بریس زانو پرانتزی (زانوبند سه نقطه فشار) در اطراف زانو قرار میگیرد و حرکت مفصل‌های آن را کنترل می‌کند. این ابزار به زانوها کمک می‌کنند تا شکل طبیعی خود را بدست آورند. مواد به کار رفته در آنها معمولا از پلاستیک، چرم، چسب، فیبر کربن، فلز و پارچه است. این وسیله برای کودکان میتواند مناسب تر باشد؛ چراکه در حال رشد هستند و راحت‌تر می‌توان استخوان‌ها را به راستای اصلی خود هدایت کرد. در حالیکه در بزرگسالان صفحات رشد استخوان‌ها (درشت نی) بسته شده است و در عین حال انعطاف‌پذیری کمی نیز دارد.
۳- حرکات اصلاحی پای پرانتزی:
حرکات اصلاحی مجموعه‌ای از حرکات ورزشی است که به بدن کمک می‌کند در وضعیت نرمال خود قرار بگیرند. ورزش‌های مناسب برای زانوی پرانتزی معمولا توسط متخصص فیزیوتراپی، متخصص ارتوپدی یا طب فیزیکی وتوانبخشی و مربیان ورزشی توصیه و انجام می‌شوند. برای نتیجه‌گیری از آنها باید زمان مناسب صرف شود و حرکات به درستی انجام شود تا بتواند موثر باشد. این حرکات عضلات را تقویت کرده و در عین حال آسیب را درمان می‌کنند.
۴- جراحی:
اگر از سایر روش های درمان پاسخ مناسب را دریافت نکردیم، کار به جراحی میکشد که معمولا از تکنیک جراحی استئوتومی درشت‌نی استفاده میشود.
